दिनद्वये पूर्वम् अहं प्रति किलोग्राम् नवशतपञ्चाशत् रूप्यकैः देशीयं घृतम् क्रीतवान्।
तदा मम पिता विस्मयाविष्टः सन् अवदत् - "अस्माकं काले तु एतावद्भिः रूप्यकैः 'प्रभूतं' घृतं प्राप्यते स्म।"
अहम् अपृच्छम् - "तात! 'प्रभूतम्' इति शब्दस्य तात्पर्यं कियत् परिमाणम्? कृपया उदाहरणेन बोधयतु।"
मम प्रश्नं श्रुत्वा पिता मौनम् अवलम्बितवान्। पुनरपि मया पृष्टे "तात! 'प्रभूतम्' इति कियत्?" कल्पनातीतं तु पिता किमपि न उक्तवान्, केवलं गृहोपरि छदिः प्रति शनैः अगच्छत्।
तत्र उपविश्य, जलं पीत्वा, शान्तभावेन अवदत् - "वत्स! 'प्रभूतम्' इति अत्यधिकम्...
यदि उदाहरणेन व्याख्यातव्यं तर्हि श्रूयताम् - अस्माकं काले एतावद्भिः रूप्यकैः एतावत् घृतं लभ्यते स्म यत् सम्पूर्णः परिसरः एकैकं कंसं घृतं पातुम् शक्नुयात्।"
अहम् अवदम् - "तात! एतादृशम् उदाहरणं तु भवान् अधः अपि दातुम् अशक्नोत्।"
पिता प्रत्युवाच - "पुत्र! अधः जनसमूहः आसीत्, जनसमूहश्च उदाहरणानि न अवगच्छति।"
विस्मयेन अहम् अवदम् - "तात! अहं न जानामि। कथम् जनसमूहः उदाहरणानि न अवगच्छति?"
पिता सस्मितम् अवदत् - "श्रूयताम्! एकदा मोदिमहोदयः उद्घोषितवान् यत् विदेशेषु अस्माकं राष्ट्रस्य प्रभूतं कृष्णधनं निहितम् अस्ति।
जनसमूहः पृष्टवान् - 'कियत् धनम्?'
तदा मोदिमहोदयः उदाहरणेन अबोधयत् - 'एतावत् यत् सर्वं धनं यदि प्रत्यागच्छेत् तर्हि प्रत्येकस्य नागरिकस्य भागे पञ्चदशलक्षाणि रूप्यकाणि प्राप्स्यन्ते।'
तदा प्रभृति जनसमूहः पञ्चदशलक्षाणि रूप्यकाणि एव याचते।
यदि अहम् एतत् घृतस्य उदाहरणम् अधः अदास्यं तर्हि सम्भवतः श्वः बहवः जनाः स्वकीयैः कंसैः सह घृतं याचितुम् आगमिष्यन्ति।"
एवम् उदाहरणेषु आश्रित्य जनानाम् आशातीतमाशाक्षामं प्रकटयन् पिता व्यक्तवान्। यथा जनाः उदाहरणं वास्तविकतया स्वीकुर्वन्ति, न तु उदाहरणरूपेण।
ततः पिता पुनः मौनम् अवलम्बितवान्। अहं च तस्य मूक-दृष्टिम् अनुभूय अवधारयम् यत् कृतकृत्यता एव पिता मूकतामवलम्बते।
इत्थं व्यक्तिगतं सत्यम् एव व्यक्तिजनस्य सार्वजनीनं सत्यं भवति। अस्माकं पूर्वपुरुषाणाम् आदर्शाः अद्यापि प्रासङ्गिकाः सन्ति।
जय श्रीराम! 🙏
आचार्य प्रताप
