॥ श्रीमच्छङ्करभगवत्पादविरचितो विवेकचूडामणिः ॥
#मूलश्लोक:
स्वामिन्नमस्ते नतलोकबन्धो कारुण्यसिन्धो पतितं भवाब्धौ।
मामुद्धरात्मीयकटाक्षदृष्ट्या ऋज्व्यातिकारुण्यसुधाभिवृष्ट्या ॥३७॥
#पदविभाग:
स्वामिन् नमस्ते नतलोकबन्धो कारुण्यसिन्धो पतितं भवाब्धौ
माम् उद्धर आत्मीयकटाक्षदृष्ट्या ऋज्व्या अतिकारुण्यसुधाभिवृष्ट्या ॥
#पदार्थ:
स्वामिन् - हे भगवन्
नमस्ते - ते नमस्कार:
नतलोकबन्धो - नतानां जनानां वन्धु:
कारुण्यसिन्धो - हे अहेरुक दयासिन्धो
पतितं - पतितम्
भवाब्धौ - भवसागरे
माम् - माम्
उद्धर - जन्मादि बन्धनिर्मुक्तं कुर्वित
आत्मीयकटाक्षदृष्ट्या - तव कटाक्षदृष्ट्या
ऋज्व्या - स्वभावसरलया
अतिकारुण्यसुधाभिवृष्ट्या - अतिकारुण्यसुधाभिवृष्ट्या
#अन्वय:
हे स्वामिन् ! हे नतलोकबन्धो ! हे कारुण्यसिन्धो ! ते (तुभ्यम्) नम: (अस्तु) । भवाब्धौ पतितं माम् ऋज्व्या अतिकारुण्यसुधाभिवृष्ट्या आत्मीयकटाक्षदृष्ट्या उद्धर ।
#तात्पर्यम्
अस्मिन् श्लोके भगवान् श्री आदिशंकराचार्य: अचार्य: कथं प्रार्थनीय: इति वदति । शिष्य: गरो: समीपं गत्वा हे स्वामिन् ! हे नतलोकबन्धो ! हे कारुण्यसिन्धो ! तुभ्यं मम नमस्कार: अस्तु । सम्सारसागरे पतितं माम् अतिकारुण्यसुधाभिवृष्ट्या सरलतया तव कटाक्षदृष्ट्या उद्धर ।
#व्याकरणम्
#सन्धि:
स्वामिन् + नमस्ते - अनुनासिकासन्धि:
उद्धर + आत्मीयकटाक्षदृष्ट्या - सवर्णदीर्घसन्धि:
ऋज्व्या + अतिकारुण्यसुधाभिवृष्ट्या - सवर्णदीर्घसन्धि:
नमो नम: श्रीगुरुपादुकाभ्याम् ।
#श्रवण:
कोई टिप्पणी नहीं:
एक टिप्पणी भेजें